"Grzyby pleśniowe i domowe w budynkach po powodzi" - materiał z prezentacji

W środę, 30 czerwca 2010 w Auli Instytutu Medycyny Wsi przy ul. Jaczewskiego 2 w Lublinie odbyła się konferencja naukowa na temat „Powódź 2010 - skutki dla człowieka i jego środowiska. Metody ich zwalczania”. Oto jedna z prezentacji tam przedstawionych, ujęta w formie tekstu ciągłego.

Dr inż. Wioletta Żukiewicz-Sobczak

Inż. Grażyna Cholewa

Rozwój grzybów pleśniowych:

do ich rozwoju niezbędne są: tlen, substancje odżywcze i woda, odpowiednie warunki klimatyczne, takie jak:

• temperatura
• wilgotność
• niskie pH środowiska.
• oraz  produkcja zarodników

Grzyby pleśniowe – warunki wzrostu

• Grzyby pleśniowe takie jak: sprzężniaki (Zygomycotina), workowce (Ascomycotina),
• Grzyby niedoskonałe (Deuteromycotina) bytują na:powierzchni tynków, tapet, powłok malarskich, drewnie i materiałach drewnopochodnych.
• Są to grzyby zjadliwe,patogenne, szkodliwe dla zdrowia, wywołują zakażenia.
• Wzrost grzybów następuje, gdy w otoczeniu jest właściwy poziom wilgotności, odpowiednia temperatura i związki budulcowe.

Błędy eksploatacyjne sprzyjające rozwojowi grzybów to:

• nadmierna emisja pary wodnej (np. suszenie prania w pomieszczeniach do tego nie przystosowanych),
• brak lub niewydolna wentylacja pomieszczeń, oszczędności w ogrzewaniu lokali, np. plastikowe okna + szczelne drzwi = idealne warunki do rozwoju grzybów.

W prawidłowo wykonanych budynkach rozwój grzybów jest utrudniony gdyż:

• Stosuje się odpowiednie materiały,
• Zapewniona jest odpowiednia eksploatacja budynku, wentylacja, ogrzewanie, izolacyjność cieplna przegród.

Grzyby pleśniowe – źródło zanieczyszczenia

• Małe mikroskopowe mikroorganizmy - grzyby pleśniowe to stały induktor biologicznego zanieczyszczenia powietrza.
• Rozwój na powłokach malarskich i tynkarskich rozpoczyna się zazwyczaj dopiero w warunkach wysokiej wilgotności powietrza, w dużej wilgotności podłoża (zacieki dachowe, sufitowe itp.).
• Grzyby wywołują rozkład substancji organicznych w farbach, klejach i innych materiałach zawartych w zaprawach, powłokach malarskich i tynkarskich. Powoduje to przebarwienia, plamistości, odpryskiwanie, łuszczenie się lub odstawanie większych płaszczyzn, kruszenie. Barwy plam pojawiających się na powierzchniach tynkarskich i malarskich w przybliżeniu określają gatunki grzybów pleśniowych rozkładających dane podłoże.

Podział grzybów:

• Grzyby domowe w odróżnieniu od grzybów pleśniowych mniej szkodzą użytkownikom lokali, a za to mogą w krótkim czasie spowodować znaczne uszkodzenia elementów drewnianych i drewnopochodnych w budynkach. Są szczególnie niebezpieczne w przypadku porażenia budowli drewnianych i budynków z elementami konstrukcyjnymi wykonanymi z drewna.
• W przypadku porażenia grzybem domowym aby określić rozmiar porażenia, zakres koniecznych napraw i sposób ich zwalczenia, konieczne jest wykonanie ekspertyzy mykologicznej lub mykologiczno-budowlanej. Ekspertyzy wykonywane są przez uprawionych inżynierów.

Grzyby domowe - właściwości

• Jedną z biochemicznych cech grzybów domowych jest ich zdolność rozkładu celulozy drewna.
• Podczas tego procesu, w wyniku działania wytwarzanych przez nie enzymów, wydziela się duża ilość dwutlenku węgla.
• Analiza powietrza pomieszczeń zagrzybionych wykazuje, że zawiera ono zawsze ilość dwutlenku węgla większą niż w lokalach nie zakażonych (oczywiście, przy uwzględnieniu innych źródeł tworzenia się CO2 w pomieszczeniu).
• Jednocześnie mogą tworzyć się i przedostawać do powietrza w zakażonym lokalu także cuchnące gazy gnilne.
• Metabolitem drugorzędowym są zazwyczaj gazy gnilne z silnym odorem.
• Woń młodego grzyba Serpula lacrymans (stroczka domowego czyli ) jest podobna do aromatu świeżych grzybów. Jednak w miarę wzrostu jego woń zmienia się w nieprzyjemny, cuchnący odór zatruwający powietrze. Produkowane przez grzyb metabolity działają drażniąco na górne drogi oddechowe.

Metabolity grzybów

• Gazy bezpośrednio nie działają szkodliwie na zdrowie.
• Wtórnie powodują stany złego samopoczucia.
• W pomieszczeniach ciemnych, dusznych, pełnych wyziewów i pary mogą wywoływać u osób wrażliwych bóle i zawroty głowy, senność, nudności, a nawet wymioty.
• Przykre zapachy w powietrzu drażniąc narząd powonienia, mogą powodować nieraz zmianę rytmu oddechowego (powierzchowne i płytkie oddychanie oraz zmniejszenie się liczby oddechów na minutę). Taki stan rzeczy, zwłaszcza przy długotrwałym jego występowaniu, może być przyczyną niedotlenienia krwi.

Grzyby - zarodniki

• Rozwinięty i owocujący grzyb domowy zwiększa stopień zapylenia powietrza.
• Zarodniki są bardzo lekkie, zawierają - w porównaniu do innych części grzyba - dużo mniej wody i ponadto są bardzo małe (w 1 m sześc. mieści się ich około 4 milionów).
• Wskutek swej lekkości zarodniki dostają się z powietrzem do dróg oddechowych, a z pokarmem do układu trawienia, osiadając na skórze powodując stany zapalne i uczuleniowe.

Grzyby –badania statystyczne

• Wyniki badań statystycznych prowadzonych przez angielskich naukowców wykazały, że w zagrzybionych obiektach
• Częstotliwość zachorowań na białaczkę u mieszkających w takich budynkach jest czterokrotnie większa niż w analogicznych budynkach nie porażonych grzybem.